Współczesne samochody są wyposażone w wiele różnych czujników. Jednym z nich jest sonda lambda, która pracuje bardzo intensywnie i jest narażona na pracę w trudnych warunkach. Jest to czujnik o prostej budowie, który odgrywa w aucie istotną rolę, więc jego nieprawidłowe działanie może powodować różne problemy.
Czym jest sonda lambda?
Sonda lambda wygląda podobnie jak świeca zapłonowa. Jest to niewielki, podłużny czujnik posiadający zakończenie w formie wtyczki. Element ten jest umieszczony w układzie wydechowym. Znajduje się on przed katalizatorem oraz tłumikiem, więc działa w trudnych warunkach wysokiej temperatury, otoczenia spalin i różnych szkodliwych związków oraz jest narażony na zanieczyszczenia i wstrząsy różnego rodzaju. Sondy lambda są montowane zarówno w pojazdach benzynowych, jak również w autach wyposażonych w silniki wysokoprężne.
Wyróżniamy trzy rodzaje sond lambda:
- zmiennonapięciowe,
- zmiennooporowe,
- szerokopasmowe.
Wspomniany wyżej czujnik jest zbudowany z ogniwa galwanicznego tak, aby jego jedna strona dokonywała pomiaru gorących gazów spalinowych, podczas gdy druga mierzy otaczające powietrze. Sonda taka jest wkręcana w otwór z gwintem. Znajduje się on za kolektorem wydechowym. Część modeli pojazdów posiada na wyposażeniu drugą sondę umiejscowioną za reaktorem katalitycznym. Zadaniem tej drugiej sondy jest kontrola efektywności oczyszczania spalin. Jeśli zostaną wykryte jakieś nieprawidłowości, na kokpicie pojazdu pojawi się kontrolka „check engine”.
Działanie sondy lambda
Wykorzystanie sondy lambda jest związane z rygorystycznymi normami określającymi emisję spalin. Czujnik ten wpływa nie tylko na kwestie ekologiczne, ale również na jakość spalania paliwa. Można więc uniknąć różnych usterek, takich jak wypalenie gniazd zaworów czy też tłoków.
Sonda lambda mierzy poziom tlenu w spalinach i porównuje go do zawartości tlenu w otaczającym powietrzu. Dzięki takim pomiarom czujnik wysyła sygnał do przepływomierza oraz komputera ECU. Pozwoli to na dobranie optymalnego składu mieszanki paliwa i powietrza.
Skład mieszanki różni się w zależności od obrotów, obciążenia jednostki napędowej, temperatury powietrza, rozgrzania silnika i innych czynników. Prawidłowe funkcjonowanie sondy lambda wpływa na czystość spalin, kulturę pracy silnika oraz na ilość spalanego paliwa.
Najczęstsze usterki i objawy uszkodzenia sondy lambda
Do grona najczęstszych usterek sondy lambda można zaliczyć następujące problemy:
- Zanieczyszczenie czujnika – oznacza nieprawidłowy skład spalin lub usterkę silnika.
- Zanik masy – zwykle jest to spowodowane przez korozję układu wydechowego.
- Zanik napięcia – przyczyną tego problemu jest uszkodzenie czujnika oraz kabla sondy lambda.
- Przepalenie – mocno zużyta sonda często się przegrzewa i może ulec przepaleniu. Nawet jeśli nie zostanie spalona całkowicie to po wzroście temperatury w kolektorze wydechowym może zacząć odczytywać nieprawidłowe wartości.
Jednym z pierwszych i najczęstszych objawów uszkodzenia sondy lambda jest nagły wzrost ilości spalanego paliwa. Czasami spalanie rośnie nawet o 50%, więc auto spala o kilka litrów paliwa więcej niż normalnie. Poza tym z rury wydechowej może wydostawać się gęsty dym.
O usterce sondy lambda może również świadczyć okresowe słabnięcie jednostki napędowej, słabsza reakcja na wciskanie pedału gazu czy też problemy z utrzymywaniem równych obrotów. Po pojawieniu się takich objawów i zapaleniu się kontrolki „check engine” warto podłączyć pojazd do interfejsu diagnostycznego, aby określić przyczynę problemu.
Dlaczego sonda lambda ulega awarii?
Sonda lambda pracuje w bardzo trudnych warunkach, więc nikogo nie powinno dziwić zużycie lub awarie tego elementu, szczególnie w silnikach diesla. Często powodem problemów jest tankowanie paliwa niskiej jakości, które pozostawia po sobie wiele zanieczyszczeń. Poza tym w trakcie jazdy sonda może ulec uszkodzeniom mechanicznym. Czasami inne poważniejsze usterki pojazdu mogą doprowadzić do uszkodzenia sondy lambda.
Sprawdzanie sondy lambda
Opisywany czujnik jest elementem narażonym na uszkodzenia mechaniczne, chemiczne oraz termiczne, więc w pierwszej kolejności należy sprawdzić jak ten czujnik wygląda z zewnątrz. Czasami może ona ulec uszkodzeniu w wyniku uderzenia podwoziem o podłoże. Biały nalot widoczny na sondzie po jej wykręceniu z układu wydechowego wskazuje paliwo niskiej jakości lub ubogą mieszankę paliwa i powietrza. Czarny nalot z kolei oznacza zbyt bogatą mieszankę. Jeśli na sondzie dodatkowo znajduje się tłusta maź, oznacza to, że do komory spalania trafia również olej. Zwykle wiąże się to z wyeksploatowaniem silnika i w takim wypadku konieczna będzie wymiana pierścieni tłokowych lub uszczelniaczy zaworowych. Zielony nalot oznacza z kolei uszkodzenie uszczelki pod głowicą i wydostawanie się płynu chłodzącego.
Wymiana sondy lambda
Jeśli chodzi o wymianę sondy lambda to czynność ta jest dość łatwa. Polega ona na wykręceniu starego czujnika i odpięciu sondy od przewodu. W miejsce starej sondy należy podpiąć i wkręcić nowy czujnik. Problemem może być korozja układu wydechowego. Sonda, która mocno się zapiekła jest trudna do wykręcenia i często taka czynność kończy się uszkodzeniem gwintu. Należy więc działać z wyczuciem i zadbać o oczyszczenie gniazda. Wymiany nie należy dokonywać od razu po jeździe autem ze względu na fakt, że układ wydechowy potrafi się nagrzać do kilkuset stopni Celsjusza.